Accountant met een AA- of RA-titel: wat zijn de verschillen?

Chiel Polstra is AA werkt op het kantoor van Moore MKW in Zwolle en is actief in de ‘samenstelpraktijk’. Hij adviseert ondernemers over al hun financiële en administratieve zaken en stelt hun jaarrekening samen.

Iris Kleissen-Haafkes is RA en werkt in de controlepraktijk vanuit de vestiging in Enschede. Ze stelt geen jaarrekeningen samen, maar controleert de cijfers die zijn opgenomen in de jaarrekening.

Als Iris en Chiel een groot verschil tussen hun functies moeten aanwijzen, is dat vooral het verschil tussen controleren en ondersteunen. Daarbij ligt de focus van de AA op ondersteunen en die van de RA op controleren.

“Het controlevak is erg breed”, legt Iris uit. “Wij controleren jaarrekeningen, maar ook bijvoorbeeld subsidieverantwoordingen. Daarnaast is onze klantenportefeuille erg gevarieerd, van stichtingen tot grote internationale bedrijven. Doorgaans ben je als RA bij grotere ondernemingen betrokken dan een AA.”

Chiel houdt zich als AA-accountant vooral bezig met de administratie en het maken van een jaarrekening. En hij adviseert klanten op bedrijfseconomisch vlak. Dat betekent in de dagelijkse praktijk dat Chiel als AA met andere vraagstukken bezig is dan de RA.

“Ik ben de financiële en administratieve sparringpartner voor kleine en middelgrote ondernemers. Vragen die ik van ondernemers krijg, zijn uiteenlopend. Bijvoorbeeld: ‘Moet ik een bedrijfspand kopen of huren?’, ‘Moet ik op dit moment wel of geen nieuw personeel aannemen?’ of ‘Welke administratiesoftware past het best bij de uitdagingen en het budget van mijn bedrijf?’”

“We krijgen regelmatig de vraag hoe wij iets zouden aanpakken. Omdat je als adviseur zo dicht bij een ondernemer staat, voel je je soms zelf een ondernemer. Dat vind ik het leuke van mijn werk als AA”, vertelt Chiel.

Als RA en controlerend accountant heeft Iris te maken met andere vraagstukken. Omdat een RA altijd onafhankelijk moet blijven van de controleklant, kunnen adviezen niet verdergaan dan de natuurlijk adviesfunctie. “Wij zijn ook zeker wel een sparringpartner voor onze klant, maar zullen bijvoorbeeld geen standpunten innemen voor de klant”, legt ze uit.

“Vaak zie je ook dat bij een controleplichtige klant aan de andere kant van de tafel een ervaren financial zit, bijvoorbeeld een registeraccountant in business. Dat maakt dat je op hoog niveau kunt overleggen en sparren. Als controlerend accountant ben je aangesteld om de financiële verantwoording te controleren. Dat kan ook betekenen dat je tot de conclusie komt dat iets niet juist is en hierover in gesprek moet gaan.”

De onafhankelijkheid is daarbij belangrijk. “Van alle accountantsverklaringen geeft de controleverklaring van de RA de hoogste mate van zekerheid af. Voor het maatschappelijk verkeer is het van belang dat de verklaring van ons voldoende onderbouwt. Mensen maken namelijk keuzes op basis van de controleverklaring”, gaat Iris verder.

De AA heeft zich overigens net als de RA te houden aan gedrags- en beroepsregels, maar de samenstellingsverklaring die de AA afgeeft, biedt niet de zekerheid van een controleverklaring. Chiel: “In de controleverklaring staat dat alles gecheckt en getoetst is. Wij controleren als AA alleen de jaarverslaggeving, al zijn we natuurlijk altijd alert op rare, afwijkende zaken.”

Wat volgens Chiel een ander verschil is tussen het werk als RA en AA is de mate waarin je werk planbaar is. Als AA moet hij flexibel zijn. De vragen waar een ondernemer in het mkb mee te maken krijgt, liggen niet vast.

“Net nog belde een ondernemer die zei: ‘Chiel, ik heb een probleem en dat moet morgenvroeg om 10 uur opgelost zijn.’ Dat betekent snel iets regelen, uitzoeken of oplossen.” Dat regel- en uitzoekwerk doet Chiel op kantoor. Net zoals het beoordelen van jaarrekeningen die de assistent accountants samenstellen.

De andere helft van zijn tijd is Chiel op pad: hij gaat dan bij klanten op bezoek en bespreekt lopende zaken. Zeker in het begin van je loopbaan ben je als RA veel aan het werk bij de klant. Je werkt altijd in een team, omdat je controleopdrachten niet alleen kunt doen.

Over de RA-functie vertelt Iris: “Vaak duurt een controle twee of drie weken en ben je op locatie bij de klant. Dan ben je niet alleen maar bezig met de cijfers, maar ook veel in gesprek met de klant. Daarbij houd je bijvoorbeeld veel interviews.

En niet alleen met de financiële mensen van het bedrijf, maar ook met een inkoper, verkoper of magazijnbeheerder. Alles om een goed beeld te krijgen van de onderneming en zeker te weten: klopt het plaatje wat ik heb van de onderneming? Je bent weliswaar veel met cijfers bezig, maar ook met mensen.”

Inmiddels is Iris doorgegroeid tot manager. Samen met haar team draagt zij de verantwoordelijkheid voor de controleopdracht.

Een ander verschil tussen de RA en AA is de vooropleiding: om RA te worden heb je een universitaire vooropleiding nodig, voor AA ga je naar het hbo. Voor beide studies loop je een driejarige praktijkstage.

Volgens Chiel (AA) leidt het verschil in vooropleidingen in de praktijk weleens tot het vooroordeel of de gedachte dat je als RA een betere of meer gespecialiseerde accountant bent. “Maar dat is beslist niet het geval”, zeggen zowel Iris als Chiel. “Je hebt eigenlijk gewoon andere rollen in de accountancy, waarbij je zowel als AA als RA veel voor de klant kunt betekenen. Dat maakt dit werk heel boeiend.”